Kraków od początku swojego powstania jest jednym z najważniejszych miast na mapie Polski, a nawet Europy. Jest więc naturalne, że jest obecny w literaturze i sztuce.

Kraków nie bywa jedynie tłem dla autorów, miastem w którym tworzyli Szymborska, Miłosz, Kochanowski, Pilch, Świetlicki, Prochaśko, Lipska, Filipowicz, Gebirtig, Kantor, Terakowska czy Skarga. Jest również dosłownie obecny w literaturze – jako miejsce akcji, tło, arena, na której rozgrywają się fabuły i przeplatają wątki.

Jednym z najsłynniejszych dzieł zapewne jest „Wesele” Wyspiańskiego, którego akcja rozgrywa się w Bronowicach, kiedyś podkrakowskiej wsi, dziś jednej z miejskich dzielnic. I to właśnie Wyspiański jest autorem wiersza „O kocham Kraków”, manifestu swojej do niego miłości (pomijając jego mieszkańców).

Z Krakowem związany jest również Jerzy Pilch. W jego twórczości Kraków przewija się niemal nieustannie, tutaj pisarz mieszkał jako dziecko, tutaj studiował, tutaj wielokrotnie wracał. Przez wiele lat był felietonistą krakowskiego jeszcze „Tygodnika Powszechnego”, przez chwilę wykładał nawet na UJ. Już jego debiut, „Wyznania twórcy pokątnej…”, widziane były jako kronika towarzyska Krakowa lat 80-tych. To w Krakowie osadzona jest jego powieść z 1993 roku – „Spis cudzołożnic”.

Kraków jest również miastem Kacpra Ryksa, bohatera serii powieści Mariusza Wollnego. Królewski inwestygator, jak sam szumnie siebie określił – skromność to bowiem piękna cecha, a Ryx ją posiada. W książce widzimy Kraków z przełomu XVI i XVII wieku, chodzimy z Ryxem po Rynku (w dzisiejszym Zaułku św. Tomasza mieściła się gospoda jego ciotki), na Wawel, do ówczesnych krakowskich przysiółków: Kazimierza, Garbar czy Kleparza, na Wendetę (zwaną również Tandetą), czyli dzisiejszy Mały Rynek. Zobaczymy miasto otoczone jeszcze fosą, które pochłonie nas, tak jak i książki, i za którymi będziemy tęsknić.

Honorując wpływ Królewskiego Miasta Kraków na literaturę i jej twórców, dwa festiwale literackie, jedne z największych targów książki w Krakowie, niezliczone wieczorki poetyckie, księgarnie, antykwariaty, UNESCO przyznało grodowi Kraka tytuł „Miasta literatury”. Z tej okazji na Rynku ustawiono litery, tworzące napis „Kraków Miasto Literatury” (a dzięki mobilności samych liter i kreatywności mieszkańców i inne napisy).