Guy Fawkes: wysadzić angielski parlament

Dzień (też: Noc) Guya Fawkesa tradycyjnie obchodzony jest 5 listopada. Właśnie tego dnia w 1605 roku wykryto spisek, którego cel był jeden: wysadzić angielski parlament. W nocy z 4 na 5 listopada Fawkesa znaleziono w podziemiach Izby Lordów, w towarzystwie 36 beczek prochu. Dwuletnie śledztwo wykazało, że w momencie otwarcia Parlamentu ładunek miał zostać zdetonowany, a wszyscy obecni wtedy w Parlamencie mieli zginać – w tym: angielski król Jakub I, szlachta, biskupi i oczywiście członkowie Izby Gmin. Według planu spiskowców na tronie miała zasiąść księżniczka Elżbieta Stuart. Plan jednak udaremniono, a spiskowców wykryto i skazano na śmierć przez powieszenie i poćwiartowanie. Fawkes zeskoczył z szubienicy i złamał kark. Jednak i tak jego ciału wyrwano wszystkie wnętrzności, poćwiartowano i, jak nakazywał angielski zwyczaj – szczątki rozesłano po czterech krańcach królestwa, jako ostrzeżenie dla przyszłych zdrajców.

Pierwsze świętowanie wykrytego spisku i udaremnienia śmierci króla odbyło się już 5 listopada 1605 roku – wtedy miał to być wyraz radości, że królowi udało uniknąć się śmierci (przestrzegano jednak przed niebezpieczeństwami i nieporządkiem). Angielski parlament uchwalił też ustawę, ustanawiającą 5 listopada dniem dziękczynienia za „napełniający radością dzień wybawienia”. Chociaż spiskowców było aż trzynastu, to właśnie Guy Fawkes najsilniej kojarzy się ze spiskiem prochowym.

Od lat 50-tych siedemnastego wieku ogniskom towarzyszą pokazy sztucznych ogni, a od lat 70-tych siedemnastego wieku zwyczajem stało się palenie kukły – w XVII wieku najczęściej papieża, współcześnie Guya Fawkesa (ale też np. Margaret Thatcher czy Paula Krugera).

Tradycyjnie w ten dzień pali się nie tylko kukły, ale też organizuje pokazy fajerwerków i parady w miastach.

Jednym z tradycyjnych przysmaków tego dnia, głównie na północy Zjednoczonego Królestwa, jest bonfire toffee, produkowane z melasy. Niegdyś produkowane w formie bloków i rozbijane blokiem wyłącznie w okresie Nocy Guya Fawkesa/Halloween, dziś przez okrągły rok ma je w swojej ofercie każdy angielski sklep ze słodyczami.